Czym tak naprawdę jest probiotyk?

Według FAO/WHO definicja probiotyku to „żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach przynoszą korzyści zdrowotne gospodarzowi” [1]. Ciągły postęp prac badawczych nad mikroorganizmami probiotycznymi z zakresu klasyfikacji, zastosowania i mechanizmu działania powoduje, że stan wiedzy dotyczący probiotyków jest systematycznie aktualizowany i poszerzany.

Najpopularniejszy i najbezpieczniejszy szczep probiotyczny, czyli Lactobasillus rhamnosus

Najpopularniejszym szczepem probiotycznym jest Lactobasillus rhamnosus GG (ATCC 53103), który jest jednym z najdokładniej przebadanych szczepów bakterii kwasu mlekowego [2]. Ocena bezpieczeństwa Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) obejmuje tradycyjne testy toksyczności oraz badania bezpieczeństwa szczepu w warunkach in vivo i in vitro [2]. Szereg badań w różnych warunkach klinicznych, badania na ochotnikach i nadzór epidemiologiczny wskazują, że szczep jest bezpieczny do spożycia przez ludzi nawet w dużych ilościach [2]. Przyjmuje się, że dawką minimalną wywołującą efekt terapeutyczny, w przypadku bakterii jest 108–109 CFU (co­lony forming units — komórek/jednostek two­rzących kolonie [9]. Obecnie Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) posiada najszerszą historię oceny bezpieczeństwa w porównaniu z innymi szczepami probiotycznymi [2].

Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103), zwany także jako Lactobacillus GG albo LGG, jest szczepem, który po raz pierwszy został wyizolowany w 1983 roku z przewodu pokarmowego zdrowego człowieka, a 17 kwietnia 1985 roku Sherwood Gorbach i Barry Goldin złożyli patentowy [3]. Patent odnosi się do szczepu Lactobacillus rhamnosus GG, któremu w Amerykańskiej Kolekcji Rodzajów Kultur nadano numer 53103.

Korzyści zdrowotne probiotyku Lactobacillus rhamnosus. Jak wpływa na zdrowie?

Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) zapewnia znaczące korzyści zdrowotne różnym gatunkom żywicieli. Szczep ten cechuje się właściwościami immunomodulującymi, zapobiega stanom zapalnym oraz alergii [5].Choć sam mechanizm działania bakterii kwasu mlekowego w tym zakresie nie jest do końca poznany.

Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) znajduje zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu biegunki poantybiotykowej oraz spowodowanej przez Clostridium difficile. LGG jest pomocny w zapobieganiu i leczeniu AZS (atopowe zapalenie skóry), wspomaga leczenie w chorobie Leśniowskiego-Crohna , jest pomocny w chorobach wątroby [9].

 

Lactobacillus rhamnosus chroni przed biegunką i rotawirusami

Badania kliniczne z udziałem dzieci i młodzieży wykazują pozytywny wpływ pałeczek kwasu mlekowego na ochronę przed biegunką i zakażeniem rotawirusami [5]. Co więcej, suplementacja Lactobacillus rhamnosus w warunkach szpitalnych u dzieci spowodowała skrócenie czasu trwania biegunki [5].

Dodatkowo u niemowląt leczonych Lactobacillus rhamnosus ATCC 53103 przez 28 dni, w związku z eliminacja mleka krowiego z diety matki zaobserwowano skrócenie czasu płaczu i poziomu kalprotektyny w kale oraz zwiększoną całkowita liczba bakterii i Lactobacillus spp. [8].

Sposób działania szczepu bakterii Lactobacillus rhamnosus.

Wstępne badania na zwierzętach pokazują, że sam mechanizm w odniesieniu do zakażeń rotawirusami najprawdopodobniej polega na modulującej odpowiedź efektorowych i regulatorowych Limfocytów T, zmniejszając poziom cytokin prozapalnych oraz migracji enterocytów skutkujących bardziej wydajnym wypłukiwaniem rotawirusów z nabłonka jelitowego lub szybszą wymianą warstw nabłonkowej po zakażeniu rotawirusem [5].

Efekty niektórych badań klinicznych przedstawia tabela nr 1, która pokazuje wyniki u pacjentów pediatrycznych z biegunką wywołaną przez rotawirusy [5].

Badania kliniczne szczepu bakterii Lactobacillus rhamnosus.

Tabela nr 1. Badania kliniczne pacjentów pediatrycznych pokazujące efekt działania Lactobacillus rhamnosus na choroby związane z biegunką wywołaną przez rotawirusy.

 

Sczep (doza)	Wiek pacjenta	Dawkowanie	Efekt terapii
L. rhamnosus GG (1010 CFU/ml)	5-28 tygodni	2 x dziennie przez 5 dni	Skrócony czas biegunki
L. rhamnosus GG (1010 – 1011CFU/dozę)	13 m-c	2 x dziennie	Skrócony czas biegunki, zmniejszona częstotliwość wymiotów
L. rhamnosus GG (3*10 9CFU/dozę)	3-36 m-c (61% przypadków rotawirusa)	Doustnie 2x dziennie ostra biegunka wywołana rotawirusami	Skrócony czas biegunki
L. rhamnosus GG (5*10 9CFU/dozę)	1-36 m-cy (27% przypadków rotawirusa)	2 x dziennie prze 5 dni wraz z elektrolitami	Znaczące skrócenie czasu trwania biegunki, zmniejszona częstotliwość stolców o etiologii rotawirusowej
L. rhamnosus GG (6*10 9CFU/dozę)	1-3 miesiące	Doustnie dwa razy dziennie podczas pobytu w szpitalu	Terapia znacząco zmniejszyła ryzyko zakarzenia rotawirusowego
L. rhamnosus GG (10 10CFU/kapsułkę)	6m-cy – 5lat (66% zakarzeń rotawirusami)	Jedna kapsułka na dzień rozpuszczona w mleku przez 4 tygodnie	Terapia zmniejszyła częstotliwość biegunek. Zaobserwowano znaczący wzrost specyficznych przeciwciał IgG w odniesieniu do rotawirusów.

 

Przyjmuje się, że minimalną dozą wywołującą efekt terapeutyczny w przypadku Lactobacillus rhamnosus GG jest 106-109 cfu (jednostek tworząca kolonie)[6].

Potwierdzeniem popularności i bezpieczeństwa szczepu Lactobacillus rhamnosus GG są rekomendacje panelu eksperckiego ds. probiotyków z Yale oraz Harwardu z 2015 roku, który wskazuje, że szczep LGG może mieć zastosowanie kliniczne w biegunkach wieku wczesnego[4].

Ważnym głosem w zakresie zastosowania Lactobacillus rhamnosus jest komentarz w czasopiśmie „Postepy neonatologii” z 2018 roku [7]. W artykule zwrócono uwagę, na wyniki badań prowadzonych w wielu oddziałach neonatologicznych wyłącznie polskich szpitali, z wykorzystaniem probiotyków opracowanych przez polskich ekspertów działających w Katedrze Mikrobiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego [7]. Badany preparat probiotyczny był znany polskim neonatologom jako komercyjny suplement diety, który zawierał w swoim składzie Lactobacillus rhamnosus KL53A oraz Bifidobacterium breve PB04. Jednym z najważniejszych wyników uzyskanych w badaniu była bardzo dobra zdolność kolonizacji przewodu pokarmowego przez zastosowane szczepy bakteryjne.

Należy zaznaczyć konieczność monitorowania stanu wiedzy związanego z zastosowaniem i mechanizmem działania szczepu Lactobacillus rhamnosus GG. Dodatkowo należy rozdzielić możliwość stosowania tego szczepu u dorosłych od możliwości stosowania go u niemowląt i dzieci.

Jakie suplementy diety zawierają szczepy bakterii Lactobacillus rhamnosus.

Na rynku polskim funkcjonuje wiele produktów o statusie suplementów diety, które w swoim składzie zawierają Lactobacillus rhamosus GG (ATCC5 53103). Jednym z nich jest Probiotyk w kroplach marki Cephamed. Odpowiednia zawartość Lactabailus GG w produkcie Cephamed (1×109 cfu- jednostek tworzących kolonie) oraz zalecana dzienna porcja do spożycia (5-10 kropli) spełnia obowiązujące standardy, które wykazują korzystne działanie fizjologiczne.

Literatura:

[1] Probiotics in food Health and nutritional properties and guidelines for evaluation, World Health Organization Food and Agriculture organization of the united Nations, Rome 2006.

[2] SALMINEN, SEPPO J. Ph.D, Safety Assessment of Lactobacillus Strain GG (ATCC 53103), Nutrition Today: November 1996 – Volume 31 – Issue 6 – p 16S.

[3] US 4839281.

[4] Martin H. Floch, MD, Recommendations for Probiotic Use—2015 Update Proceedings and Consensus Opinion, J Clin Gastroenterol _ Volume 49, Supp. 1, November/December 2015.

[5] Anastasia N. Vlasova, Comparison of probiotic lactobacilli and bifidobacteria effects, immune responses and rotavirus vaccines and infection in different host species, Vet Immunol Immunopathol. 2016 April ; 172: 72–84.

[6] Aleksandra Dąbrowska, Probiotyki – panaceum czy placebo?, Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5 (6): 321–328.

[7] Ryszard Lauterbach, komentarz do artykułu „Effects of oral probiotic supplementation on gut Lactobacillus and Bifidobacterium populations and the clinical status of low-birth-weight preterm neonates: a multicenter randomized, double-blind, placebocontrolled trial.” Opublikowanego w czasopiśmie „Infection and drug resistance 2018; 11:1557- 1571, Postępy neonatologii 2018; 24 (2).

[8] Francesco Savino, Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) for the Management of Infantile Colic: A Randomized Controlled Trial, Nutrients 2020, 12, 1693;

[9] Gałecka Mirosława, Probiotyki- implikacje w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 5, 170–182.